Vừa qua, bà P.V.P. (63 tuổi, ngụ tại Long An) phải vào một bệnh viện địa phương cấp cứu với tình trạng thở nhanh, mệt nhiều.
Dựa vào kết quả xét nghiệm và triệu chứng lâm sàng, bác sĩ xác định bệnh nhân nhiễm toan lactic nặng (tình trạng tích tụ axit lactic trong máu), do ngộ độc chất cấm phenformin, cần tiến hành lọc máu cấp cứu lấy chất độc. Sau một lần lọc máu và chăm sóc tích cực, bệnh nhân qua cơn nguy kịch.
Khai với bác sĩ trên giường bệnh, bà P. cho biết đã điều trị tiểu đường (hay đái tháo đường) bằng phương pháp Tây y nhiều năm. Gần đây, bà được người quen giới thiệu loại thuốc “gia truyền” có tác dụng giảm đường huyết nhiều, nên mua về sử dụng và xảy ra tình trạng trên.
Người phụ nữ bị biến chứng nặng sau khi uống thuốc đái tháo đường “gia truyền” (Ảnh: BV).
Theo báo cáo của ngành y tế, ngộ độc phenformin trộn trong thuốc đái tháo đường “gia truyền” xảy ra rất phổ biến và đang có dấu hiệu gia tăng. Bệnh nhân thường nhận được những lời chào mời hấp dẫn trên mạng về công năng của thuốc, nên mua về sử dụng, sau đó biến chứng nặng. Thậm chí, có nhiều trường hợp mất mạng.
Vào năm 2019, một bệnh nhân 65 tuổi (ngụ TP Thủ Đức) cũng nghe người quen mách bảo về loại thuốc gia truyền dạng viên kiểm soát đường huyết cấp tốc, nên quyết định dừng theo dõi ở bệnh viện để chuyển sang dùng loại thuốc này.
Sau một thời gian, người phụ nữ thường xuyên bị mệt mỏi, ăn uống kém, sức khỏe ngày càng suy giảm dần. Đến khi rơi vào tình trạng nguy kịch phải đi cấp cứu, bà M. được chẩn đoán suy hô hấp, tụt huyết áp, toan máu nặng với chỉ số axit lactic trong máu tăng rất cao. Bệnh nhân sau đó phải hồi sức tích cực, lọc máu nhiều ngày.
Theo các bác sĩ, phenformin được phát hiện vào năm 1957, ban đầu dùng để điều trị đái tháo đường. Tuy nhiên trong quá trình theo dõi, người ta nhận thấy thuốc này gây ra tác dụng phụ cực kỳ nghiêm trọng, có thể đe dọa tính mạng dẫn đến tử vong.
Một loại thuốc trị tiểu đường “gia truyền” chứa chất cấm phenformin từng bị phát hiện ở TPHCM (Ảnh: Hoàng Lê).
Do đó vào những năm 1970, phenformin dần bị hạn chế sử dụng và bị cấm lưu hành ở Mỹ cũng như các nước khác. Nhưng tại Việt Nam cũng như một vài nước châu Á khác, phenformin vẫn được sản xuất lén lút và lưu hành dưới dạng thuốc “gia truyền”, thuốc tễ, tiểu đường hoàn, viên tiểu đường…
Các bác sĩ khuyến cáo, đái tháo đường là bệnh lý mạn tính phổ biến. Chế độ dinh dưỡng và tập luyện thể lực hợp lý kết hợp việc dùng thuốc và theo dõi định kỳ tại các cơ sở y tế uy tín sẽ giúp người bệnh kiểm soát tốt đường huyết, ngăn ngừa biến chứng.
Do đó, bệnh nhân tuyệt đối không nên nghe theo lời những người không có chuyên môn hay tin những quảng cáo trên mạng để sử dụng các loại thuốc không rõ nguồn gốc, bỏ điều trị ở bệnh viện, có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm tính mạng.