Từ chỗ chỉ trông vào y học cổ truyền và cắt lọc cơ bản, những kỹ thuật điều trị vết thương đã được ngành y tế Việt Nam phát triển mạnh mẽ, làm chủ các kỹ thuật thế hệ mới, cứu khỏi nhiều ca nguy kịch.
Nắm chặt tay người điều trị cho mình sau khi trải qua cơn thập tử nhất sinh, người phụ nữ 53 tuổi bật khóc: “Tôi không biết nói gì hơn, thật sự cảm ơn bác sĩ nhiều lắm…”.
Trên giường bệnh, chân chị vẫn còn băng bó kín.
Trước đó vào một ngày tháng 4, bệnh nhân tên N. thấy đau chân, nên tự đến một phòng khám gần nhà tiêm và đắp thuốc không rõ loại. Không lâu sau khi về nhà, cơn sốt ập đến, hành hạ chị. Sốt cao liên tục, nhưng chị chỉ tự mua thuốc hạ sốt uống.
Chiều 14/4, người thân thấy bệnh nhân nằm ngủ li bì, kiểm tra thì tá hỏa phát hiện bệnh nhân đã hôn mê sâu.
Tại bệnh viện địa phương, bệnh nhân được xác định đã nhiễm trùng lan tỏa vết thương ở chân, đường huyết tăng vọt ở mức cực kỳ nguy hiểm. Bệnh nhân được sơ cứu rồi chuyển khẩn đến Bệnh viện Trưng Vương (TPHCM).
Tại đây, các bác sĩ xác định bệnh nhân bị tiểu đường biến chứng, viêm mô tế bào nặng ở chân, suy thận cấp, suy hô hấp, tỷ lệ tử vong rất cao. Ngay lập tức, ê-kíp điều trị phối hợp đa chuyên khoa chạy đua với thời gian để cứu mạng bệnh nhân. Bệnh nhân được bác sĩ chuyên khoa nội tiết can thiệp điều chỉnh đường huyết, song song với hỗ trợ hô hấp và chăm sóc vết thương.
Trải qua 10 ngày nằm thở máy và kiểm soát tình trạng đường huyết, người phụ nữ tiếp tục được điều chỉnh chế độ dinh dưỡng. Khi sức khỏe ổn định, các bác sĩ tại đơn vị Điều trị vết thương của khoa Bỏng – Tạo hình thẩm mỹ tiến hành các cuộc phẫu thuật cắt lọc vết thương cho bệnh nhân.
Đến nay, sau nhiều lần nhập viện điều trị và chăm sóc vết thương tích cực tại Bệnh viện Trưng Vương, bệnh nhân qua cơn nguy kịch, đồng thời thoát khỏi nguy cơ phải cắt cụt chi thành người tàn phế.
Tái khám cho bệnh nhân trước giờ xuất viện, BS.CK1 Nguyễn Hữu Hiếu, khoa Bỏng và Tạo hình thẩm mỹ chia sẻ, chị N. tự ý đắp thuốc vào vết thương và tự mua thuốc giảm đau trôi nổi trị viêm khớp kéo dài, không kiểm soát tốt đường huyết mới dẫn đến biến chứng nặng, suy thận cấp.
Nếu vào viện trễ hơn khiến tình trạng viêm mô tế bào và suy hô hấp nặng hơn, bệnh nhân có thể mất mạng.
“Lúc vào viện, tôi mới biết mình bị tiểu đường nặng nề. Nếu không có bác sĩ, chắc tôi khó qua khỏi. Bác sĩ như cha mẹ, giúp tôi sống sót từ chỗ một mất, một còn. Giờ tôi sẽ về nhà tuân thủ điều trị và ăn uống kỹ lưỡng…”, chị N. liên tục bày tỏ.
Những ngày hè nóng bức, chị Y. đưa chồng là anh N.V.T. (43 tuổi, ngụ TPHCM), vào viện trong tình trạng lơ mơ, sốc nhiễm khuẩn vùng kín.
Chị cho biết anh có tiền căn đái tháo đường type 2 và viêm gan B mạn nhưng điều trị không liên tục. Vài ngày trước nhập viện, vùng sinh dục, da quanh hậu môn, hai bẹn và bụng dưới bất ngờ tổn thương, loét rộng nhanh.
Tại Bệnh viện Trưng Vương, bác sĩ xác định bệnh nhân bị hội chứng Fournier.
“Đây là hội chứng hiếm gặp nhưng rất nguy hiểm, tỷ lệ tử vong cao, gây hoại thư da và mô vùng sinh dục cùng các vùng lân cận. Nếu không điều trị kịp thời, anh ấy có thể mất mạng”, người vợ nói, giọng vẫn đầy bàng hoàng.
Bệnh viện kích hoạt hội chẩn toàn viện, quyết định phẫu thuật cấp cứu đa chuyên khoa.
Khoa Bỏng đảm nhiệm cắt lọc hoại tử da và mô dưới da vùng bụng, bẹn, bìu hai bên, tầng sinh môn, quanh hậu môn, đồng thời bảo tồn hai tinh hoàn, thân dương vật và cơ vòng hậu môn. Khoa Niệu mở bàng quang ra da, Ngoại tổng hợp mở hậu môn tạm.
Ca phẫu thuật căng thẳng chạy đua với thời gian. Đội ngũ bác sĩ phối hợp cực kỳ nhịp nhàng, chặt chẽ.
Ca mổ thành công.
Cùng với việc điều trị tích cực và chăm sóc vết thương kỹ lưỡng, bệnh nhân từ chỗ nguy kịch đã thoát sốc, các vết thương hết nhiễm khuẩn.
“Đây là trường hợp đầy khó khăn thử thách với ê-kíp phẫu thuật tạo hình để che phủ tinh hoàn, khuyết hổng tầng sinh môn và vùng cùng cụt, khi bệnh nhân đã mất gần hết da ở các vị trí trên.
Nhưng với sự nỗ lực hết mình, chúng tôi không chỉ cứu sống, mà còn giúp bệnh nhân lành hoàn toàn các tổn thương, trở về với sinh hoạt bình thường”, ThS.BS.CK2 Đinh Phương Đông, phụ trách đơn vị Điều trị vết thương, khoa Bỏng – Tạo hình thẩm mỹ, thông tin.
Với chị Hồng Quyên (32 tuổi, tên đã thay đổi), bi kịch cuộc đời lại ập đến trong khoảnh khắc bệnh nhân hy vọng về sự thay đổi ngoại hình, khi đi hút mỡ bụng và cấy mỡ vào vùng hõm mông 2 bên tại một cơ sở thẩm mỹ.
Một tuần sau khi đi phẫu thuật thẩm mỹ, vùng mông của bệnh nhân sưng nóng, đỏ và đau. Bệnh nhân được cơ sở thẩm mỹ cho sử dụng kháng sinh, kháng viêm, giảm đau liên tục trong 2 tuần, nhưng tình trạng chẳng những không cải thiện mà các triệu chứng tăng dần. Vị trí cấy mỡ, thậm chí bẹn và đùi bên trái của người phụ nữ sưng to, chảy dịch mủ.
Bệnh nhân sau đó vào một cơ sở y tế và được chỉ định phẫu thuật 2 lần để cắt lọc nhiễm trùng kèm sử dụng kháng sinh phổ rộng. Khi tình trạng nhiễm trùng vẫn diễn tiến dai dẳng, vết thương tiếp tục chảy mủ, chị Hồng Quyên được chuyển tới Bệnh viện Trưng Vương cấp cứu.
Qua thăm khám, ê-kíp điều trị đã chỉ định cho bệnh nhân phẫu thuật mở rộng ổ nhiễm trùng, đồng thời thực hiện các xét nghiệm cấy dịch, kháng sinh đồ, mô bệnh học thường quy. Ngoài ra, bệnh nhân còn được tầm soát thêm, để kiểm tra xem có tình trạng nhiễm lao hay không.
Do tình trạng nhiễm trùng lan rộng theo vị trí cấy mỡ tự thân, nên vùng hoại tử của bệnh nhân lan rộng từ mông, bẹn đến đùi trước.
“Dựa vào triệu chứng, chúng tôi cho bệnh nhân được sử dụng kháng sinh theo kinh nghiệm, đồng thời đặt máy hút áp lực âm VAC để loại bỏ dịch tiết, giảm sưng và tăng lưu lượng máu đến mô, thúc đẩy quá trình lành vết thương.
Bệnh nhân được phẫu thuật 3 lần để cắt lọc, khâu đóng một phần vết thương và ghép da. Sau thời gian điều trị nội trú và tái khám, theo dõi suốt 3 tháng, cuối cùng vết thương trên cơ thể của chị Quyên đã lành lặn, giúp người phụ nữ không còn mặc cảm vì cơ thể biến dạng”, bác sĩ Đông vui mừng chia sẻ.
Bác sĩ Đinh Phương Đông cho biết, chăm sóc và điều trị vết thương ở nước ta trải qua nhiều giai đoạn, phản chiếu bối cảnh xã hội từng thời kỳ.
Thời chiến trước năm 1975, do thiếu thốn, điều trị chủ yếu dựa vào y học cổ truyền như thảo dược, đắp lá tại chỗ, châm cứu, sơ cứu và cắt lọc cơ bản, băng gạc thô sơ. Một số bệnh viện dã chiến có áp dụng kỹ thuật Tây y ở mức cơ bản, song nhiều ca vẫn phải đoạn chi hoặc tử vong vì nhiễm trùng nặng do thiếu thuốc và phương tiện.
Sau thống nhất, thời bao cấp ít giao thương, lĩnh vực này chưa được chú trọng. Từ năm 1986, bước vào đổi mới, y tế hiện đại hóa nhanh với công nghệ, dụng cụ và máy móc tiên tiến; vật liệu băng gạc và kháng sinh thế hệ mới phổ biến; đội ngũ được đào tạo cập nhật theo chuẩn quốc tế.
Đến nay, Việt Nam đạt nhiều thành tựu vượt bậc, tối ưu hiệu quả điều trị, rút ngắn thời gian nằm viện, đáp ứng nhu cầu chăm sóc ngày càng cao.
Tại Bệnh viện Trưng Vương, đơn vị Điều trị vết thương thuộc khoa Bỏng và Tạo hình thẩm mỹ thành lập năm 2012 với 22 nhân sự, mỗi ngày tiếp nhận hàng chục ca tổn thương nặng do biến chứng đái tháo đường, chấn thương, bỏng rộng, tai biến thẩm mỹ.
Mười ba năm qua, tập thể nơi đây phát triển đồng bộ các kỹ thuật: điều trị sẹo bỏng, tạo hình di chứng, xử trí vết thương mạn tính khó lành, loét tì đè, biến chứng bàn chân đái tháo đường.
Đơn vị sử dụng dao thủy lực cắt hoại tử chọn lọc bằng tia nước để hạn chế tổn thương mô lành, giảm số lần phẫu thuật; máy hút áp lực âm VAC cho vết thương chậm lành để làm sạch nền và lấp đầy khuyết hổng; phẫu thuật chuyển vạt da mạch xuyên che phủ loét tì đè, giúp lành nhanh, giảm biến chứng.
Với điều trị bỏng, nhiều bệnh nhân có diện tích bỏng trên 80%, trong đó không ít ca bỏng sâu 40-60%, đã được cứu sống.
Do đặc thù người bệnh phức tạp, nhân viên y tế phải nắm vững kiến thức từ vết thương cấp tính đến mạn tính, đánh giá đúng giai đoạn để chọn chiến lược phù hợp; thành thạo thay băng với chế phẩm thế hệ mới, vận hành thiết bị hiện đại như cắt lọc siêu âm, plasma lạnh, cung cấp oxy mô tại chỗ; liên tục cập nhật phương pháp.
Công việc đòi hỏi thời gian mổ kéo dài, thao tác tỉ mỉ, đối diện nỗi đau của người bệnh và nguy cơ phơi nhiễm từ vết thương nhiễm trùng, gây áp lực cả thể chất lẫn tinh thần.
Thực tế, còn những bệnh nhân chưa tiếp cận được băng gạc chuyên dụng hoặc không được thăm khám đúng chuyên khoa, dẫn tới điều trị sai chỉ định. Nhiều phương tiện chăm sóc hiện đại chưa được bảo hiểm y tế chi trả, chi phí cao và phải sử dụng kéo dài.
Theo bác sĩ Đinh Phương Đông, phối hợp đa chuyên khoa giữa Bỏng, Tạo hình, Điều trị vết thương với Hồi sức tích cực, Nội tiết, Tim mạch, Hô hấp, Dinh dưỡng cùng điều dưỡng và phục hồi chức năng là chìa khóa nâng hiệu quả.
Ông nhấn mạnh bệnh nhân cần tuân thủ phác đồ và tái khám đúng hẹn, bởi “sự hợp tác tích cực giữa người dân và đội ngũ y tế sẽ giúp điều trị thuận lợi, giảm biến chứng và cải thiện chất lượng sống”.
Ảnh: Hoàng Lê, bác sĩ cung cấp
Thiết kế: Tuấn Huy
20/08/2025 – 06:03