Béo phì, rối loạn chuyển hóa vì ít vận động, đồ ăn nhanh

Chia sẻ tại tọa đàm Chăm sóc sức khỏe cộng đồng – giải pháp bền vững cho sự phát triển, do báo Nhân Dân tổ chức sáng 18/9 tại Hà Nội, TS.BS Phan Bích Nga lý giải về tỷ lệ các bệnh rối loạn chuyển hóa ở nước ta đang có xu hướng gia tăng, đặc biệt là ở người trẻ – thế hệ Gen Y, Gen Z.

“Người trẻ tiêu thụ nhiều đồ ăn nhanh, thừa về năng lượng nhưng lại kém về chất dinh dưỡng, vitamin, khoáng chất. Trong khi đó, thói quen ít vận động, làm việc văn phòng, đi lại bằng phương tiện cá nhân càng làm gia tăng nguy cơ bị béo phì, mắc các bệnh rối loạn chuyển hóa”, TS Nga nói.

Về kết quả tổng điều tra toàn quốc, trong giai đoạn 10 năm vừa qua, tỷ lệ thừa cân béo phì tăng: Trẻ trên 6 tuổi tỷ lệ béo phì tăng gần gấp đôi: từ 8,4% lên đến gần 16%.

Chuyên gia này chia sẻ thực trạng tại phòng khám dinh dưỡng, rất nhiều trẻ được gia đình đưa đến khám vì thừa cân, béo phì.

Cùng quan điểm này, TS.BS Trương Hồng Sơn, Phó Tổng Thư ký Tổng hội Y học Việt Nam, Viện trưởng Viện y học ứng dụng Việt Nam cho biết, tỷ lệ tử vong do các bệnh không lây nhiễm ngày càng tăng lên, liên quan rất nhiều đến lối sống.

Trước đây, khoảng 50% người tử vong do bệnh truyền nhiễm, nay tỷ lệ tử vong do các bệnh không lây nhiễm lên tới 80%. Như vậy, cứ 10 người thì có 8 người tử vong do các bệnh không lây nhiễm; trong đó bệnh tim mạch chiếm tỷ lệ cao nhất với 4 ca, tiếp đến là ung thư 2 ca, đái tháo đường và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) mỗi bệnh 1 ca.

Chuyên gia cũng chỉ ra thực trạng, tuổi thọ người Việt Nam nâng lên 74 tuổi, gần bằng các nước, nhưng là một trong những nước có tuổi sức khỏe thấp. Từ 64 tuổi, người Việt thường có bệnh mạn tính và 10 năm sau, mỗi người Việt gánh trung bình 3 bệnh đi kèm.

Trong khi đó, người Nhật tuổi thọ cao hơn là 86, và tuổi sức khỏe của họ cao hơn rất nhiều. Người Nhật có thể sống khỏe mạnh đến 80 tuổi.

Sai lầm về dinh dưỡng gây hại cho sức khỏe

TS Sơn nhấn mạnh, Việt Nam đang đối mặt với gánh nặng kép: vừa suy dinh dưỡng, vừa thừa cân, béo phì. Có những gia đình, một trẻ thiếu cân, trong khi anh chị em lại béo phì.

Nếu trước kia suy dinh dưỡng gắn với nghèo đói, thì nay phần lớn do thiếu kiến thức. Nhiều phụ huynh cho rằng “gầy rồi sẽ béo”, nhưng thực tế trẻ thấp còi do thiếu vi chất sẽ có nguy cơ thừa cân khi trưởng thành mà vẫn kém phát triển chiều cao.

TS Sơn lưu ý: Chúng ta thường chú ý đến năng lượng nhưng lại bỏ quên vi chất. Đây là nguyên nhân dẫn đến tình trạng đói vi chất, khiến cơ thể suy yếu, dễ mắc bệnh”.

Cũng theo chuyên gia này, không ít người có tầm ảnh hưởng trên mạng xã hội, nhưng họ chỉ đọc tài liệu nào đó chưa được kiểm chứng nên các thông điệp đưa ra không chính xác, điều đó rất nguy hại. Sai lầm về nuôi dưỡng từ 1-2 năm sẽ gây ra nhiều hệ lụy cho sức khỏe.

“Rất khó có “siêu thực phẩm” nào bổ sung đủ chất ngay và lời khuyên của chúng tôi là phải đa dạng bữa ăn. Để đảm bảo dinh dưỡng, một ngày phải ăn 20 loại thực phẩm nhưng ăn 20 loại như thế nào để tránh béo thì phải kiểm soát được lượng và loại thực phẩm nạp vào”, TS Sơn nói.

Các chuyên gia dẫn chứng về mỡ động vật, người thì coi là quan trọng, nhưng có người coi dầu mỡ là nguy hại. Nhiều người cho trẻ em ăn lượng dầu mỡ như người lớn, nhưng thực tế, nhu cầu trẻ em và người lớn khác nhau.

“90% trẻ đến khám tại chỗ chúng tôi bị suy dinh dưỡng vì thiếu dầu mỡ. Người lớn chỉ cần 15% dầu mỡ, nhưng trẻ em cần tới 25%. Khi thiếu dầu mỡ, trẻ sẽ bị thiếu vitamin D và K2, khi đó, canxi không vào được xương.

Vì thế, đôi khi trẻ em suy dinh dưỡng không phải ăn chưa đủ mà vì sai cách sử dụng ở mỗi lứa tuổi”, TS Sơn nói.

ThS.BS Từ Quang, Học viện Quân y khuyến cáo, cơ thể muốn vận hành tốt cần đầy đủ vi chất. Việc thiếu hụt sẽ không chỉ ảnh hưởng đến tuổi thọ mà còn làm giảm chất lượng sống.

Vì thế, để đảm bảo dinh dưỡng, khẩu phần ăn cần đa dạng, lành mạnh, giàu rau củ quả, bổ sung vi chất, kết hợp tăng cường vận động, giảm stress. Bên cạnh đó, phòng bệnh cần được đặt lên hàng đầu, thay vì chỉ tập trung chữa bệnh.