Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết, viêm gan B là một trong những bệnh truyền nhiễm phổ biến nhất toàn cầu, với khoảng 296 triệu người đang sống chung với tình trạng viêm gan B mạn tính.

Riêng trong năm 2022, căn bệnh này đã cướp đi sinh mạng của 1,1 triệu người. WHO dự báo, nếu không có biện pháp can thiệp hiệu quả, số ca tử vong do viêm gan B có thể tăng lên 1,14 triệu vào năm 2034.

Nguyên nhân âm thầm cướp đi hàng triệu sinh mạng

Theo BSCK2 Đào Bách Khoa, Trưởng khoa Nhiễm A, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TPHCM, viêm gan siêu vi B là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng toàn cầu.   Việt Nam được xếp vào nhóm quốc gia có tỷ lệ lưu hành bệnh rất cao.

Theo thống kê, tỷ lệ lưu hành viêm gan B ở Việt Nam khoảng 8-10%, tức là tương đương 8-10 triệu người mang virus viêm gan B.

“Đây là con số đáng báo động, đặt ra gánh nặng lớn cho ngành y tế”, bác sĩ chia sẻ. 

Viêm gan siêu vi B do virus HBV gây ra, có thể tồn tại ở dạng cấp tính hoặc mạn tính. Ước tính, khoảng 60% ca xơ gan liên quan đến virus này. Về lâu dài, bệnh có thể diễn tiến lên ung thư gan.

Đường lây chính của viêm gan B chủ yếu từ mẹ sang con trong quá trình sinh nở. Ngoài ra, còn có các đường lây khác như qua đường máu (dùng chung kim tiêm, dụng cụ y tế không tiệt trùng) hoặc quan hệ tình dục không an toàn.

Vì không có triệu chứng rõ ràng, viêm gan B được mệnh danh là “kẻ giết người thầm lặng”. Phần lớn người nhiễm không hề hay biết mình mắc bệnh cho đến khi gan bị tổn thương nặng hoặc tình cờ phát hiện trong quá trình khám sức khỏe.

Tại sao nhiều người Việt mắc viêm gan B?

Theo bác sĩ Khoa, hiện nay, chương trình Tiêm chủng mở rộng đã triển khai tiêm vaccine viêm gan B cho trẻ sơ sinh rộng rãi, tuy nhiên một số nơi vẫn còn chưa bao phủ đầy đủ.

Bên cạnh đó, nhận thức của người dân về mức độ nguy hiểm của bệnh còn hạn chế, chưa có biện pháp phòng ngừa tốt, dẫn đến nhiều trường hợp phát hiện muộn, điều trị trễ, gây hậu quả nặng nề.

Ngoài ra, viêm gan B bản chất là bệnh “thầm lặng”, người mang virus không có triệu chứng trong nhiều năm. Khi đến gặp bác sĩ, nhiều trường hợp đã ở giai đoạn xơ gan hoặc ung thư gan, khiến việc điều trị khó khăn.

Bên cạnh đó, chi phí điều trị viêm gan B vẫn là một gánh nặng lớn đối với người bệnh và gia đình vì cần điều trị trong thời gian dài, dù thuốc đã rẻ hơn và được bảo hiểm chi trả không ít. 

Người bệnh viêm gan B cần điều trị nghiêm ngặt, uống thuốc đều đặn. Nếu tự ý ngừng hoặc dùng không đúng, virus có thể bùng phát, gây suy gan cấp hoặc có nguy cơ kháng thuốc. 

Cuối cùng, số lượng bệnh nhân lớn gây áp lực cho hệ thống y tế, đặc biệt tuyến cơ sở vốn thiếu nhân lực và trang thiết bị, dẫn đến khó khăn trong quản lý và điều trị toàn diện.

Ai nên tầm soát ung thư gan?

Ung thư gan là một trong những loại ung thư có tỉ lệ tử vong cao nhất hiện nay, nguyên nhân lớn nhất là do phần lớn bệnh nhân được phát hiện khi bệnh đã ở giai đoạn muộn. Do đó, việc tầm soát định kỳ giữ vai trò đặc biệt quan trọng, nhất là ở những người thuộc nhóm nguy cơ cao.

Trước hết, những người mắc các bệnh lý về gan như viêm gan virus B, C mạn tính, xơ gan hoặc gan nhiễm mỡ cần được tầm soát thường xuyên. Đây là nhóm có nguy cơ cao nhất vì virus viêm gan và tình trạng xơ hóa gan kéo dài là yếu tố trực tiếp dẫn đến ung thư gan. Ngay cả khi chưa có triệu chứng rõ rệt, người bệnh vẫn có thể âm thầm tiến triển thành ung thư.

Những người có tiền sử gia đình từng mắc ung thư gan cũng nằm trong nhóm cần đặc biệt lưu ý. Yếu tố di truyền và môi trường sống chung có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh, vì vậy việc tầm soát định kỳ sẽ giúp phát hiện sớm những tổn thương bất thường ở gan.

Ngoài ra, các rối loạn chuyển hóa như thừa cân, béo phì, tiểu đường type 2 cũng góp phần làm tăng nguy cơ mắc ung thư gan. Tình trạng gan nhiễm mỡ không do rượu ngày càng phổ biến ở Việt Nam, đặc biệt trong giới văn phòng, có thể tiến triển thành viêm gan, xơ gan và cuối cùng là ung thư gan nếu không được theo dõi.

Rượu bia cũng là một trong những nguyên nhân quan trọng gây ung thư gan. Do đó, người thường xuyên sử dụng rượu bia cũng cần tầm soát ung thư gan. Việc uống rượu kéo dài làm gan tổn thương mạn tính, dẫn đến viêm gan do rượu, xơ gan và cuối cùng là ung thư.

Ngoài ra, người thường xuyên ăn gỏi cá, rau sống hoặc có tiền sử nhiễm sán lá gan cũng cần tầm soát. Ký sinh trùng gan có thể gây viêm mạn tính, phá hủy mô gan và tạo điều kiện cho tế bào ác tính hình thành.

Việc tầm soát ung thư gan không chỉ dành cho những người đã có bệnh gan, mà còn cần thiết đối với bất kỳ ai có yếu tố nguy cơ kể trên.

Chuyên gia khuyến cáo, những người trong nhóm nguy cơ cao nên thực hiện siêu âm gan và xét nghiệm máu mỗi 6 tháng một lần để kịp thời phát hiện tổn thương gan ở giai đoạn sớm, khi cơ hội điều trị thành công vẫn còn cao.