Trụ cột bỗng thành gánh nặng gia đình vì suy thận

29 tuổi, làm nghề đầu bếp, thu nhập ổn định khoảng 20 triệu đồng/tháng, anh B.T.D. đã tính toán kế hoạch lập gia đình, mua căn nhà nhỏ.

Mọi thứ dừng lại vào tháng 8 năm ngoái, khi bác sĩ kết luận: Anh bị suy thận mạn giai đoạn cuối. Từ một người khỏe mạnh, anh trở thành bệnh nhân chạy thận nhân tạo 3 lần mỗi tuần.

Chỉ riêng tháng đầu lọc máu, thuốc men và xét nghiệm đã tiêu tốn của anh D. gần 30 triệu đồng. Tiền anh dành dụm nhiều năm qua nhanh chóng ra đi, chỉ còn những vết kim chi chít trên tay nhắc anh về quãng đời “bán sức” cho ca đêm, bữa ăn qua loa và giấc ngủ chập chờn.

Cũng như D., anh H. không thể tin được mình mắc căn bệnh này khi là người có thân hình cường tráng, ít khi đau ốm và cũng không có thói quen uống rượu bia hay ăn mặn.

Việc phải điều trị lọc máu chu kỳ khiến cuộc sống của cả gia đình anh H. bị đảo lộn.

Một thời gian ngắn sau khi bị suy thận, anh H. giảm từ 82kg xuống còn 70kg, thường xuyên mệt mỏi.

“Từ khi mắc bệnh, tôi chỉ có thể làm ca hành chính ban ngày. Không còn trực được ca đêm, vốn là nguồn thu nhập chính”, anh H. chia sẻ.

Thu nhập người đàn ông này giảm đáng kể lại thêm gánh nặng chi phí từ việc chạy thận. Theo anh H., dù được bảo hiểm chi trả 80% chi phí điều trị thì hàng tháng, gia đình vẫn phải bổ sung thêm các loại thuốc, sữa để bổ trợ thêm cho sức khỏe. Riêng khoản này cũng tiêu tốn khoảng 2-3 triệu đồng mỗi tháng.

“Lương của tôi bây giờ chỉ đủ để đi lọc máu và mua thêm thuốc men. Chỉ thương vợ bây giờ phải gồng gánh cả gia đình”, người đàn ông ngậm ngùi.

Gánh nặng kép của bệnh nhân suy thận

Câu chuyện của anh H. và anh D. phác họa chân thực gánh nặng kép mà bệnh thận mạn đặt lên vai người bệnh.

Gánh nặng sức khỏe thể hiện ở sự suy kiệt kéo dài, nguy cơ nhiễm trùng, sự phụ thuộc vào máy lọc máu hay thuốc ức chế miễn dịch suốt đời, chất lượng sống giảm sút.

Gánh nặng tài chính của bệnh nhân suy thận hiện lên từ những hóa đơn điều trị, chi phí đi lại, ăn ở, chăm sóc, khoản thu nhập mất đi (của cả người bệnh lẫn người thân). Kèm theo đó là gánh nặng cảm xúc của người bệnh, họ mặc cảm, lo âu, những kế hoạch học hành, thăng tiến, cưới xin bị đứt gãy.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ở nhiều quốc gia đang phát triển, các cá nhân phải chịu gánh nặng tài chính lớn, cần phải tự bỏ tiền túi để chăm sóc thận.

Vì chỉ một tỷ lệ nhỏ trong số các quốc gia này chi trả cho liệu pháp thay thế thận (lọc máu và ghép tạng), làm cho bệnh thận trở thành nguyên nhân hàng đầu gây ra tổn thất nghiêm trọng cho y tế.

Từ thực tế điều trị, TS.BS Nguyễn Văn Tuyên – Trưởng khoa Nội thận –-Tiết niệu, Bệnh viện Đa khoa Đức Giang cho biết, trong khoảng 200 bệnh nhân suy thận mạn giai đoạn cuối đang lọc máu chu kỳ tại khoa, 10% dưới 30 tuổi, 15-20% dưới 40 tuổi, 25-28% dưới 50 tuổi.

Con số này cho thấy thận mạn không còn là bệnh của riêng người già. Nó đang trẻ hóa và nếu vẫn tiếp tục phát hiện muộn, gánh nặng ấy sẽ còn phình to.

Căn bệnh âm thầm tiến triển và bẫy “trẻ khỏe”

Ở giai đoạn 1-4, bệnh thận mạn thường không có triệu chứng rõ ràng. Người bệnh vẫn dễ lao vào công việc, vẫn nghĩ mệt mỏi là do thiếu ngủ, vẫn bỏ qua những dấu hiệu mơ hồ như phù nhẹ, tiểu đêm, mờ mắt.

Đến khi cơ thể biểu hiện rõ thiếu máu, buồn nôn, khó thở thì tổn thương thận thường đã nặng.

Thực tế tại Việt Nam, ước tính có khoảng 8,7 triệu người lớn – tương đương 12,8% dân số trưởng thành – đang sống với bệnh thận mạn; hơn 90% trong số này không biết mình mắc bệnh.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khoảng 674 triệu người sống với bệnh thận mạn tính, chiếm 9% dân số toàn cầu.

WHO lo ngại rằng bệnh thận là một trong những nguyên nhân tử vong tăng nhanh nhất trên toàn cầu và được dự đoán sẽ trở thành nguyên nhân gây tử vong cao thứ năm vào năm 2050, với tỷ lệ tử vong được chuẩn hóa theo tuổi dự kiến tăng 33% và số năm sống tàn tật được điều chỉnh theo tuổi dự kiến tăng 28%, nếu không có hành động nào được thực hiện.

Vấn đề cốt lõi ở đây là bệnh nhân phát hiện bệnh muộn, làm mất cơ hội vàng để điều trị làm chậm tiến triển, thậm chí đảo ngược tổn thương ở giai đoạn sớm.

Theo BS Tuyên, nhiều người trẻ vì thấy mình khỏe mạnh nên rất chủ quan, không đi khám sức khỏe. Sự chủ quan này dẫn đến việc không thể phát hiện sớm tình trạng suy thận khi chỉ ở giai đoạn đầu, bỏ lỡ cơ hội vàng điều trị bệnh.

Ở phía cộng đồng, thói quen ăn mặn, sử dụng đồ chế biến sẵn nhiều muối và phụ gia, lối sống ít vận động dẫn tới thừa cân – béo phì, kiểm soát đường huyết và huyết áp chưa tốt, lạm dụng thuốc (đặc biệt những loại truyền miệng, không rõ nguồn gốc) vẫn là những “mồi lửa” nuôi bệnh.

Tâm lý chủ quan khi còn trẻ càng khiến người ta lảng tránh khám định kỳ. Những câu chuyện như của D. và T. nhắc chúng ta rằng sự chủ quan ấy phải trả giá bằng thời gian, tiền bạc và cả cơ hội sống khỏe.

Để bảo vệ thận, theo TS Tuyên, người dân cần duy trì lối sống lành mạnh, trong đó cần hạn chế đưa các chất có hại vào cơ thể. Đặc biệt là rượu bia và chất kích thích sẽ trực tiếp gây tổn thương thận, cũng như khiến cơ quan này bị quá tải khi lạm dụng.

Ngoài một lối sống lành mạnh, TS Tuyên nhấn mạnh tầm quan trọng của việc khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt là người có yếu tố nguy cơ cao như mắc bệnh nền tiểu đường, cao huyết áp.

“Ở giai đoạn một đến giai đoạn 2, suy thận tiến triển chậm thường không ai tự nhận biết. Từ giai đoạn 2 đến giai đoạn 3, các dấu hiệu bộc lộ và từ giai đoạn 3 đến giai đoạn 4 tiến triển rất nhanh, bệnh nhân phải lọc máu.

Vì thế, việc khám định kỳ và thực hiện các xét nghiệm tầm soát để chẩn đoán bệnh thận mạn là đặc biệt quan trọng. Từ đó, các bác sĩ có thể phát hiện, điều trị để bệnh tiến triển chậm nhất có thể. Bệnh nhân suy thận khi phát hiện cần điều trị đúng cách, điều trị đúng chuyên khoa, phải được bác sĩ chuyên khoa sâu tư vấn thật kĩ”, TS Tuyên khuyến cáo.

Ảnh: Hải Long