Bất kỳ ai khi ngủ đều từng gặp ác mộng vào một thời điểm nào đó. Nhưng nếu những giấc mơ đáng sợ xảy ra thường xuyên, đó có thể là một dấu hiệu đáng ngại về sức khỏe.

Theo nghiên cứu được trình bày tại Đại hội Viện Hàn lâm Thần kinh học châu Âu gần đây, những người trưởng thành gặp ác mộng hàng tuần có nguy cơ tử vong sớm trước 70 tuổi cao gấp 3 lần so với những người hiếm khi hoặc chưa bao giờ gặp ác mộng.

Những người gặp ác mộng cũng cho thấy quá trình lão hóa sinh học diễn ra nhanh hơn.

Tiến sĩ Abidemi Otaiku, một nhà khoa học thần kinh tại Đại học Hoàng gia London (Anh), tác giả chính của nghiên cứu, cho biết, điều này được đo bằng chiều dài của telomere – những chuỗi ADN nhỏ đóng vai trò là chỉ số lão hóa tế bào – và “đồng hồ biểu sinh”, các dấu hiệu phân tử đo tốc độ lão hóa của cơ thể.

Ông phát hiện ra rằng những cơn ác mộng hàng tuần là yếu tố dự báo tử vong sớm mạnh hơn cả hút thuốc, béo phì, chế độ ăn uống kém và lối sống ít vận động.

“Hiện giới khoa học vẫn chưa có sự đồng thuận về lý do tại sao chúng ta mơ, chứ chưa nói đến lý do tại sao chúng ta gặp ác mộng. Không có định nghĩa nào được thống nhất trên toàn thế giới về ác mộng. Nhưng một định nghĩa mà tôi nghĩ là hữu ích đó là một giấc mơ cực kỳ đau buồn hoặc khó chịu”, TS Otaiku nói với TODAY.com.

Theo chuyên gia này, bộ não đang ngủ không thể phân biệt được giấc mơ với thực tế, vì vậy ác mộng có thể kích hoạt phản ứng chiến đấu hoặc bỏ chạy của một người và làm tăng đột biến cortisol, một loại hormone gây căng thẳng liên quan đến quá trình lão hóa tế bào nhanh hơn.

Ác mộng và sức khỏe

Những tác động vật lý của ác mộng là có thật, tim đập nhanh, hơi thở gấp gáp và cơ thể đổ mồ hôi. Một số người thức dậy và khóc.

“Đối với những người thường xuyên gặp ác mộng, sự căng thẳng tích tụ này có thể ảnh hưởng đáng kể đến quá trình lão hóa. Ngoài ra, ác mộng còn làm gián đoạn cả chất lượng và thời lượng giấc ngủ, làm suy yếu quá trình phục hồi và sửa chữa tế bào thiết yếu của cơ thể vào ban đêm”, TS Otaiku lưu ý.

Sự kết hợp độc hại này có thể góp phần đẩy nhanh quá trình lão hóa.

Theo Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ, ác mộng có thể làm tăng lo lắng và tác động tiêu cực đến cảm xúc của một người vào ban ngày. Chúng cũng liên quan đến việc tăng nguy cơ tự tử.

Nghiên cứu mới dựa trên dữ liệu từ hơn 183.000 người trưởng thành, những người đã báo cáo về tần suất gặp ác mộng và được theo dõi trong vòng 19 năm. Hơn 2.400 trẻ em được cha mẹ theo dõi tần suất gặp ác mộng cũng được đưa vào nghiên cứu. Trẻ em cũng cho thấy quá trình lão hóa sinh học nhanh hơn nếu gặp ác mộng hàng tuần.

Nguyên nhân gây ra ác mộng là gì?

Theo Thư viện Y khoa Quốc gia Hoa Kỳ, ác mộng có thể do các sự kiện chấn thương, căng thẳng, thuốc men, uống quá nhiều rượu, bệnh tật và trầm cảm gây ra.

Ăn một số loại thực phẩm trước khi đi ngủ – chẳng hạn như phô mai nếu người bệnh không dung nạp lactose – cũng có thể đóng một vai trò.

Nghiên cứu đã phát hiện ra rằng các chủ đề ác mộng phổ biến nhất bao gồm bị rượt đuổi, bị người khác tấn công, bị ngã và cái chết của người thân. Người ta đôi khi mơ thấy mình bị chết đuối hoặc răng bị rụng.

Tiến sĩ Rahul Jandial, bác sĩ phẫu thuật não và nhà khoa học thần kinh, cho biết thêm ác mộng về cơ bản là phổ biến, ai cũng từng gặp phải. Những cơn ác mộng ảnh hưởng đến trẻ em thường mờ dần theo thời gian, và ở người lớn, thỉnh thoảng gặp ác mộng cũng không sao.

“Nhưng nếu chúng xuất hiện thường xuyên, dai dẳng và mới xuất hiện, tôi nghĩ đó là một dấu hiệu quan trọng, giống như một cơn đau dai dẳng không biến mất. Bạn nên trao đổi với bác sĩ nếu gặp ác mộng mới xuất hiện dai dẳng,” TS Jandial nói.

Theo ông, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo của một bệnh lý thực thể như Parkinson hoặc lupus.

Một số nhà khoa học tin rằng mặc dù những giấc mơ bình thường có lợi – có thể bằng cách giúp điều chỉnh cảm xúc hoặc giải quyết vấn đề – nhưng ác mộng là một rối loạn chức năng của quá trình này.

Một giả thuyết khác cho rằng ác mộng hoạt động như một dạng thế giới ảo, nơi con người có thể thực hành các chiến lược sinh tồn một cách an toàn để ứng phó với các mối đe dọa như bị truy đuổi.

“Điều này có thể đã mang lại lợi thế sinh tồn cho tổ tiên chúng ta khi họ sống trong những môi trường rất nguy hiểm và khắc nghiệt. Tuy nhiên, nhìn chung, thế giới hiện đại ít nguy hiểm hơn nhiều. … Và dường như đối với hầu hết mọi người, những tổn thất lâu dài của ác mộng lớn hơn bất kỳ lợi ích nào mà họ từng có”, TS Otaiku nói.

Otaiku cho biết ông nghiêng về quan điểm này, mặc dù đó vẫn là một câu hỏi chưa có lời giải.

Trong một nghiên cứu trước đây, ông phát hiện ra rằng tần suất ác mộng cao hơn có thể dự đoán sự suy giảm nhận thức và chứng mất trí nhớ ở tuổi trung niên.

Cách ngăn ngừa ác mộng ở người lớn

Các chuyên gia cho biết ác mộng có thể được ngăn ngừa và điều trị.

TS Otaiku khuyến nghị các biện pháp như:

– Tránh xem phim kinh dị.

– Duy trì giấc ngủ tốt, hoặc các thói quen tạo nên giấc ngủ lành mạnh, như tránh ánh sáng xanh từ màn hình trước khi đi ngủ, không ăn uống trước khi ngủ và giảm nhiệt độ phòng ngủ.

– Kiểm soát căng thẳng.

– Tìm kiếm phương pháp điều trị lo âu hoặc trầm cảm.