Củ khoai lang được sử dụng rộng rãi trong đời sống hằng ngày. Tuy nhiên, lá và cuống lá thường bị bỏ quên, ngoại trừ việc sử dụng một phần làm thức ăn chăn nuôi hoặc làm rau ở một số nước, trong đó có Việt Nam, Trung Quốc. 

Rau khoai lang chứa nhiều các chất dinh dưỡng như các loại vitamin B, C, E, β-carotene, biotin và các khoáng chất như magie, phospho, canxi, kali, mangan, kẽm, đồng, sắt…

Gần đây, các hợp chất có hoạt tính sinh học trong rau khoai lang rất được quan tâm nhờ tác dụng chống oxy hóa, chống ung thư, bảo vệ gan, điều hòa đường huyết và lipid máu.

Theo Sciencedirect, nhiều nghiên cứu cho thấy rau khoai lang có thể bảo vệ cơ thể con người khỏi tổn thương do oxy hóa, viêm nhiễm, lão hóa và tăng huyết áp do có nhiều hợp chất chống oxy hóa khác nhau, bao gồm các hợp chất phenolic, flavonoid, vitamin C và carotenoids. 

Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Rau châu Á đã liệt kê rau khoai lang xanh là một loại rau có giá trị dinh dưỡng cao. Chúng là nguồn cung cấp khoáng chất, vitamin và các thành phần vi lượng tuyệt vời. 

Nghiên cứu đã cho thấy lá của khoai lang cũng sở hữu nhiều loại hợp chất (vitamin C, carotenoids, axit amin, khoáng chất và hợp chất phenolic) có vai trò quan trọng trong việc tăng cường sức khỏe và phòng ngừa các bệnh liên quan đến dinh dưỡng con người và lối sống. 

Trong Đông y, rau khoai lang có tính bình, vị ngọt giúp bồi bổ cơ thể và phòng ngừa và chữa trị nhiều bệnh. Thường xuyên ăn các món ăn từ rau lang sẽ giúp tăng cường hệ tiêu hóa, nhuận tràng và giảm căng thẳng cho dạ dày.

Rau lang có tác dụng hỗ trợ giảm hàm lượng đường huyết trong máu. Trong lá non chứa nhiều dưỡng chất dinh dưỡng và tốt cho người bệnh.

Công dụng chữa bệnh của rau khoai lang

Theo Trung tâm dinh dưỡng lâm sàng, Bệnh viện K (Hà Nội), đặc tính chống oxy hóa trong rau khoai lang là nhờ các dẫn xuất của axit caffeoylquinic, quercetin, anthocyanin…

Các nhà nghiên cứu đã cho các vận động viên sử dụng 200gr rau khoai lang tím trong 1-2 tuần. Kết quả cho thấy việc này giúp giảm quá trình oxy hóa lipid và DNA, tăng glutathione trong máu, cải thiện khả năng chống oxy hóa trong huyết tương.

Nghiên cứu trong ống nghiệm cũng cho thấy chiết xuất từ lá khoai lang có tác dụng chống ung thư mạnh với các loại tế bào ung thư đại trực tràng, vú, tiền liệt tuyến và ung thư phổi. Cơ chế là nhờ các polyphenol và anthocyanin điều chỉnh chu kỳ tế bào, cảm ứng gây chết tế bào, giảm tăng sinh thành mạch. 

IbACP là peptit 16 acid amin được tách chiết từ rau khoai lang cũng cho thấy có khả năng ức chế dòng ung thư tuyến tụy. Các nghiên cứu trên động vật và người cũng bước đầu được tiến hành để nghiên cứu sâu hoạt tính chống ung thư của các hợp chất trên.

Thí nghiệm với chuột sử dụng lá khoai lang trong chế độ ăn cho thấy có sự cải thiện về cấu hình acid béo trong gan.

Tại châu Phi và Indonesia, rau khoai lang còn được sử dụng làm bài thuốc truyền thống để điều trị các bệnh lý liên quan đến tim mạch.

Một số nghiên cứu mô hình trên chuột đã ghi nhận tác dụng làm giảm lipid máu và chống xơ vữa mạch máu của lá khoai lang. Cơ chế là do các chất xơ không hòa tan trong lá khoai lang cản trở sự hấp thu lipid ở ruột non.

Các hợp chất flavonoid và quercetin trong lá khoai lang làm giảm sự hấp thu acid béo trong ruột. Quercetin còn giảm hoạt động của lipase tuyến tụy, ức chế sự hấp thu cholesterol và triglycerid thông qua chất vận chuyển cholesterol và acid béo ở biểu mô.

Đối với tình trạng đường huyết cao, các flavonoid trong lá khoai lang có thể thúc đẩy sự hấp thụ glucose ở mô ngoại vi và tăng cường bài tiết insulin, giảm tình trạng tự hủy của tế bào β tuyến tụy. 

Ngoài ra, quercetin kích hoạt tái tạo tế bào β trong tuyến tụy, gây tăng tiết insulin. Kết quả là, con đường tế bào liên quan đến bài tiết insulin sẽ được kích thích, làm giảm khả năng kháng insulin, giúp chống lại bệnh tiểu đường. Tác dụng này đã được chứng minh trong nhiều thí nghiệm động vật.

Mặc dù các nghiên cứu trên người để khẳng định các tác dụng trên của lá khoai lang chưa nhiều để đưa ra khuyến cáo và liều lượng sử dụng an toàn, việc sử dụng lá khoai lang làm một loại rau cùng các loại rau khác vẫn được khuyến khích. 

Bên cạnh đó, nồng độ các chất có hoạt tính sinh học khác nhau giữa lá của các loại khoai lang, thời điểm thu hoạch và cách nấu nướng. Trong đó, hấp là phương pháp nấu hiệu quả nhất để duy trì mức polyphenol và hoạt động chống oxy hóa của lá khoai lang.