Hiện chưa thể thông tuyến đến tuyến trung ương

Thông tin được ThS Trần Thị Trang, Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm y tế, Bộ Y tế, cho biết tại hội nghị đổi mới công tác đăng ký khám bệnh, chữa bệnh ban đầu và chuyển tuyến khám chữa bệnh bảo hiểm y tế (BHYT) trong dự thảo luật BHYT sửa đổi diễn ra ngày 1/12 tại Bệnh viện Bạch Mai. 

Theo bà Trang, quỹ BHYT mỗi năm thu hơn 110.000 tỷ đồng nên chúng ta phải “liệu cơm gắp mắm” để chi, không chi được tất cả theo mong muốn của người dân như khám chữa bệnh theo yêu cầu, chỉ định thuốc ngoài phạm vi thanh toán…  

Bên cạnh đó, hiện nay quy định đăng ký khám chữa bệnh ban đầu còn nặng về hành chính, chưa thuận lợi khi người bệnh đi khám bệnh tại cơ sở khác ở tuyến tương đương hoặc thấp hơn, ảnh hưởng đến quyền lợi của người bệnh.

“Việc cấp giấy chuyển tuyến còn phiền hà, đôi lúc đôi nơi còn xin cho, thậm chí có tiêu cực. Có trường hợp người bệnh tự xin ra viện, sau đó đến nơi khám chữa bệnh tuyến cao hơn. Điều này dẫn đến bức xúc, chưa đáp ứng sự hài lòng của người dân”, bà Trang nói. 

Thực tế, từ năm 2016, nước ta đã thông tuyến khám chữa bệnh giữa trạm y tế tuyến xã, phòng khám đa khoa và bệnh viện tuyến huyện, năm 2021 thông tuyến tỉnh trên toàn quốc đối với khám chữa bệnh nội trú. Điều này dẫn đến tình trạng khám trái tuyến tăng, số lượt khám chữa bệnh tại y tế cơ sở, tại tuyến xã giảm đáng kể. 

Cả nước có gần 10.000 trạm y tế xã đăng ký khám chữa bệnh ban đầu. Theo thống kê, số lượt khám chữa bệnh tại tuyến xã giảm hơn 40%, từ 28% năm 2016 xuống còn 14% vào năm 2022.

Bà Trang cũng khẳng định với điều kiện hiện nay, không thể thông tuyến đến tuyến trung ương và bỏ quy định về chuyển tuyến.

Lý do sẽ gây quá tải, áp lực dồn lên tuyến trung ương và xáo trộn cả hệ thống khám bệnh chữa bệnh, ảnh hưởng đến chất lượng điều trị, mất cân đối quỹ BHYT. Việc quá tải cũng có nguy cơ gây sai sót, tai biến, giảm chất lượng và hiệu quả điều trị, ảnh hưởng đến người bệnh.

Việc phân tuyến như chuyển tuyến BHYT là cần thiết trong khám chữa bệnh nói chung không chỉ ở Việt Nam mà nhiều nước trên thế giới, giúp xác định nguồn lực đầu tư, tổ chức cơ sở khám chữa bệnh đáp ứng nhu cầu của người dân. 

Tâm lý người bệnh ai cũng muốn lên tuyến trên, nếu để vượt tuyến thì gây mất cân đối quỹ, kéo theo đó ảnh hưởng đến quyền lợi của người bệnh. 

Đề xuất nhiều giải pháp trong quy định chuyển tuyến

Bà Trang cho biết thêm, Bộ Y tế đang triển khai nhiều giải pháp để nâng cao năng lực và mở rộng phạm vi chi trả cho tuyến dưới. Các cơ sở tuyến dưới có đủ năng lực, được đầu tư có thể triển khai kỹ thuật và sử dụng thuốc của tuyến trên. Hiện nay cùng một bệnh nhưng tuyến xã, huyện điều trị chưa được cấp thuốc tốt nhất, mới nhất để điều trị. Đây là một thách thức.

Bộ đang xây dựng thông tư 20 cập nhật danh mục thuốc BHYT, đồng thời chỉ đạo đầu tư các kỹ thuật tuyến dưới có thể thực hiện. Bộ cũng kiến nghị Chính phủ cho phép tính đúng tính đủ giá dịch vụ y tế, kiến nghị cho y tế cơ sở đi trước thực hiện trong vấn đề này. 

Đồng thời, tiến tới cấp giấy chuyển tuyến, ra viện… online để tạo thuận lợi cho người bệnh, kết hợp y tế công tư để thu hút y tế tư nhân tham gia chăm sóc sức khỏe ban đầu. 

Trong đề án 06 của Chính phủ Bộ Y tế đang xúc tiến chuẩn bị phối hợp với Bộ Công an để ứng dụng các giấy chuyển tuyến, giấy hẹn khám lại vào hệ thống VssID, VNeID. Khi đó, người bệnh chỉ cần trình điện thoại, mã BHYT, mã giấy chuyển tuyến khi đến bất cứ cơ sở khám chữa bệnh tuyến trên được chuyển đến là có thể khám chữa bệnh. 

Đặc biệt, thay vì quy định bệnh nặng được chuyển lên tuyến trên thì quy định trách nhiệm của bệnh viện, nếu như yêu cầu chuyên môn bắt buộc phải chuyển thì cơ sở y tế tuyến dưới phải có trách nhiệm chuyển người bệnh lên tuyến trên chứ không phải cơ chế xin cho. 

“Nếu như vì yêu cầu chuyên môn mà không chuyển viện, ảnh hưởng đến quyền, lợi ích của người bệnh, thậm chí có thể gây tai biến cho người bệnh thì cơ sở phải chịu trách nhiệm.

Tương ứng với đó, chúng tôi sẽ rà soát các quy định chế tài xử lý kỷ luật, xử lý vi phạm hành chính có thể là đình chỉ hoạt động, có biện pháp xử lý với cơ sở vi phạm quy định về chuyển tuyến”, bà Trang nói.  

Bộ cũng cố gắng nghiên cứu, thực hiện dần theo lộ trình xác định tiêu chí với một số trường hợp cụ thể bệnh nặng như thế nào, đến mức nào phải chuyển lên tuyến trên để đảm bảo công khai minh bạch trong chuyển tuyến. 

Ngoài ra, bà Trang cũng đề xuất khi cơ sở đăng ký khám chữa bệnh ban đầu chưa thực hiện được một danh mục kỹ thuật nhất định thì người bệnh có thể trực tiếp lên tuyến trên hoặc chuyển ngang đến cơ sở có kỹ thuật đấy mà không cần phải đi theo trình tự để có giấy chuyển tuyến. 

“Đây là điểm có thể quy định mang tính đổi mới đột phá để người bệnh có thể được khám chữa bệnh kịp thời. Thực tế hiện nay đã có thông tư quy định điều này nhưng chưa cụ thể, thời gian tới Bộ sẽ rà soát sửa đổi quy định này để rõ ràng cụ thể hơn”, bà Trang nói. 

Đồng thời, Bộ Y tế cũng sẽ mở rộng danh mục và thời gian cấp phát thuốc BHYT cho tuyến xã cho một số bệnh mãn tính. Một số thuốc mới, chi phí lớn cho các bệnh mãn tính có thể khám, chẩn đoán ban đầu ở tuyến trung ương và về cấp phát, lĩnh thuốc lâu dài ở tuyến xã.

Bộ Y tế được giao xây dựng Luật BHYT sửa đổi, cố gắng trình Quốc hội vào tháng 5/2024 với nhiều chính sách, đổi mới trong khám chữa bệnh ban đầu, cấp chuyên môn kỹ thuật, chuyển cấp chuyên môn kỹ thuật để đáp ứng kỳ vọng của người dân, nâng cao chất lượng khám chữa bệnh BHYT.