NSND Thanh Điền sinh năm 1945 tại Vị Thanh, Hậu Giang. Cha của NSND Thanh Điền – ông Nguyễn Thành Long – là nghệ sĩ đờn ca tài tử nổi tiếng. Mẹ là bà Nguyễn Thị Tâm, một võ sư.

Tuy cha mẹ của ông, đều không muốn con theo nghiệp nghệ thuật, nhưng những tố chất nghệ thuật của cha mẹ đã ảnh hưởng sâu sắc đến NSND Thanh Điền.