Từ ngày 27/9, Hệ thống Tiêm chủng VNVC ra mắt và triển khai tiêm vaccine phòng virus hợp bào hô hấp (RSV) của Tập đoàn Pfizer (Mỹ) sản xuất tại Bỉ cho người lớn từ 60 tuổi và thai phụ từ tuần 24-36.

Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC cho biết, RSV là loại virus ác tính gây viêm phổi, viêm phế quản, viêm tiểu phế quản nặng, khiến trẻ nhỏ và người cao tuổi phải nhập viện, nguy cơ tử vong cao. Bệnh do RSV gây ra để lại nhiều di chứng, làm nặng thêm các bệnh nền mạn tính như tim mạch, gan, thận, phổi mạn tính, đái tháo đường…, trong khi hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu.

Chính vì vậy, các nhà khoa học, các tập đoàn dược phẩm đã không ngừng nghiên cứu và phát triển vaccine phòng ngừa. Vaccine ứng dụng công nghệ protein tái tổ hợp nhắm vào hai phân nhóm phổ biến và nguy hiểm nhất là RSV-A và RSV-B, chỉ định tiêm một mũi duy nhất cho thai phụ từ tuần 24-36 của thai kỳ và người lớn từ 60 tuổi trở lên.

Từ khi ra mắt lần đầu trên thế giới năm 2023, tính đến tháng 9/2025, vaccine đã được phê duyệt sử dụng tại hơn 60 thị trường và đưa vào chương trình tiêm chủng quốc gia ở nhiều nước. Các dữ liệu lâm sàng cho thấy, tiêm vaccine RSV trong thai kỳ giúp giảm 81,8% nguy cơ trẻ mắc nhiễm trùng hô hấp dưới nặng phải chăm sóc y tế trong 90 ngày đầu đời và duy trì hiệu lực bảo vệ 69,4% đến 6 tháng tuổi.

Với người cao tuổi, vaccine cho thấy hiệu lực giảm tới 88,9% nguy cơ mắc nhiễm trùng hô hấp dưới do RSV trong năm đầu tiên sau tiêm và duy trì bảo vệ kéo dài so với nhóm không tiêm.

Việc Hệ thống Tiêm chủng VNVC phối hợp cùng hãng vaccine toàn cầu là Pfizer nỗ lực để đưa vaccine RSV về Việt Nam chỉ sau 2 năm khi vaccine này được sử dụng rộng rãi trên thế giới tiếp tục thể hiện vai trò tiên phong và quan trọng trong lĩnh vực tiêm chủng tại Việt Nam.

Đây cũng là bước đột phá của y học dự phòng Việt Nam, khi trước đây người dân thường chỉ tiếp cận các loại vaccine sau hàng chục năm đã được sử dụng trên thế giới.

Sự hiện diện sớm của vaccine này tại Việt Nam cùng thời điểm với nhiều quốc gia phát triển trên thế giới khẳng định nỗ lực của các đơn vị lớn của ngành dược phẩm, tiêm chủng vaccine trong việc tiếp tục mang về cho Việt Nam những phát minh đột phá về công nghệ trong phòng bệnh. Từ đó mở ra cơ hội bảo vệ sớm và hiệu quả cho trẻ em, người cao tuổi trước những bệnh lý gánh nặng do RSV gây ra.

Sau nhiều năm chờ đợi, Việt Nam đã có vaccine phòng RSV dành cho mẹ bầu và người lớn tuổi, giúp truyền kháng thể bảo vệ trẻ sơ sinh và giảm biến chứng hô hấp.

“Trong thời gian tới, VNVC sẽ nỗ lực để tiếp tục đưa về thêm các loại vaccine và kháng thể đơn dòng phòng RSV từ những tập đoàn vaccine và dược phẩm hàng đầu thế giới, mở rộng cơ hội bảo vệ cho trẻ nhỏ, người trưởng thành”, bác sĩ Chính nhấn mạnh.

Ngay trong ngày đầu ra mắt, VNVC ghi nhận hàng trăm thai phụ và người cao tuổi đăng ký tiêm vaccine RSV. Bên cạnh đó, hội thảo chuyên đề về chăm sóc sức khỏe thai phụ và phòng ngừa RSV do VNVC tổ chức trên toàn quốc cũng thu hút đông đảo phụ nữ mang thai tham dự.

Là bác sĩ sản khoa tại một bệnh viện lớn ở TPHCM, chị Trần Thị Thanh Phương, 32 tuổi, ở phường Bình Tiên cho biết, chị hiểu rất rõ những nguy hiểm do RSV gây ra cho em bé trong những tháng đầu đời. Đang mang thai con thứ hai ở tuần thứ 34, ngay khi biết VNVC có vaccine phòng RSV, chị sắp xếp thời gian để tiêm sớm.

“Trẻ nhỏ hệ miễn dịch yếu ớt và dễ mắc đủ thứ bệnh, chăm sóc con nhỏ rất dễ căng thẳng, cuộc sống đảo lộn, do đó phòng bệnh cho bé sớm ngay từ khi còn trong bụng mẹ giúp gia đình giảm bớt nỗi lo này”, chị Phương nói.

Theo bác sĩ Chính, RSV là virus lây lan qua đường hô hấp khi hít phải hoặc tiếp xúc các giọt bắn chứa virus trên bề mặt như mặt bàn, ghế, sàn nhà, thành giường… Trẻ mắc RSV thường khởi phát các triệu chứng như ho, hắt hơi, sổ mũi, quấy khóc. Bệnh có thể diễn biến bất ngờ khiến trẻ sốt cao, co giật, tím tái, bỏ bú, thở nhanh, thở rút lõm lồng ngực, suy hô hấp và dẫn đến tử vong.

Tại Việt Nam, virus RSV lưu hành quanh năm và bùng phát mạnh vào mùa mưa. Hằng năm, các bệnh viện đều ghi nhận nhiều trẻ nhập viện vì viêm phổi, viêm tiểu phế quản và các ca tử vong do RSV.

Nghiên cứu tại các bệnh viện cho thấy RSV chiếm 51-78% các trường hợp nhập viện, phần lớn trẻ dưới 12 tháng tuổi. Hơn 70% trẻ nhập viện do RSV là trẻ sinh đủ tháng, khỏe mạnh, không chỉ ở nhóm sinh non hay có bệnh nền. Hậu RSV, trẻ còn có nguy cơ bị các di chứng như thở khò khè, hen suyễn, suy giảm chức năng phổi.

Người cao tuổi mắc RSV thường dẫn đến nằm viện kéo dài, chăm sóc hồi sức tích cực, tăng tử vong từ 12-18%, còn tăng nguy cơ suy tim, nhồi máu cơ tim, đột quỵ và suy giảm chức năng hô hấp. Tuy nhiên, miễn dịch tự nhiên sau khi nhiễm RSV không bền vững, 2 trong số 3 người trưởng thành từng nhiễm có nguy cơ tái nhiễm bệnh chỉ trong vòng 8 tháng.

BS.CKII Nguyễn Bá Mỹ Nhi, Giám đốc Trung tâm Sản phụ khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TPHCM cho biết, ở giai đoạn mang thai, phụ nữ có nhiều thay đổi về sinh lý và miễn dịch nên rất dễ mắc các bệnh truyền nhiễm, trong đó có RSV.

Nghiên cứu cho thấy, thai phụ nhiễm RSV tăng nguy cơ viêm phổi, tiền sản giật, sinh non trước 37 tuần. Trẻ sinh non bị nhiễm RSV có nguy cơ tử vong do virus cao gấp ba lần, tỷ lệ nhập viện, phải hồi sức và suy hô hấp cũng cao hơn so với trẻ sinh đủ tháng.

Vaccine RSV đã được các tổ chức y khoa trên thế giới và các thử nghiệm lâm sàng đánh giá, chứng minh an toàn cho cả mẹ và thai nhi. Các tác dụng phụ được báo cáo thường nhẹ và tương tự như các loại vaccine khác dành cho người lớn như đau tại chỗ tiêm hoặc sốt nhẹ.

“Tiêm vaccine RSV trong giai đoạn thai kỳ từ tuần 24-36 có thể truyền miễn dịch thụ động từ mẹ sang con, giúp trẻ phòng ngừa hiệu quả các bệnh do RSV gây ra trong 6 tháng đầu đời. Điều này góp phần giảm trẻ sơ sinh nhập viện, tử vong, giảm gánh nặng điều trị cho gia đình và xã hội”, bác sĩ Mỹ Nhi nhấn mạnh.