หมออธิบายเคส เด็กอายุ 15 ปี ชาว สปป.ลาว หลังติดเชื้อจากพยาธิใน “ปูนา” พร้อมเตือนคนชอบกิน “อาหารดิบ” เสี่ยงรับเชื้อพยาธิ แนะการป้องกันที่ดีที่สุดคือการปรุงให้สุกก่อนกิน

ภายหลังจาก นพ.สุรพันธ์ เจริญธัญรักษ์ นายแพทย์ชำนาญการพิเศษ สาขาอายุรกรรมโรคระบบทางเดินหายใจและวิกฤติทางเดินหายใจ รพ.ขอนแก่น ได้โพสต์ข้อความผ่านเฟซบุ๊ก Suraphan Charoentanyarak เป็นภาพ ปูนา กับภาพ เอกซเรย์ปอดของผู้ป่วย พร้อมระบุข้อความ เด็กชายวัย 15 ปี เอกซเรย์พบโพรงฝีในปอด 10 ซม. เนื่องจากมี “พยาธิ” ในปูน้ำจืดไชขึ้นปอด พร้อมเตือนสาวกของดิบ ตั้งสติก่อนกินตำปูปลาร้าดิบ ตามที่เสนอข่าวไปแล้ว (เตือนภัยสายดิบ เด็กวัย 15 ปี เป็น “โพรงฝีในปอด” มีพยาธิปูน้ำจืดเต็มไปหมด)

ล่าสุด นพ.สุรพันธ์ ได้กล่าวอีกว่า พยาธิชนิดนี้อยู่ในปูน้ำจืด หรือที่ชาวบ้านเรียกว่า ปูนา ที่ชอบนำมาทำปูดองแล้วเอามาตำใส่กับส้มตำปูปลาร้า ส่วนการที่พยาธิเข้าไปในปอดของคนนั้น จนกลายเป็นฝีในปอด เกิดจากเชื้อแบคทีเรียชนิดหนึ่ง แต่กรณีเด็กอายุ 15 ปี ชาว สปป.ลาว ที่ติดเชื้อจากพยาธิในปูนานั้น เป็นพยาธิคนละแบบ ไม่ได้พบเจอบ่อยมาก 

ซึ่งเชื้อแบคทีเรียดังกล่าว ก่อให้เกิดฝีในปอด ส่วนใหญ่จะเกิดจากการสำลักอาหาร หรือคนที่ดื่มสุราแล้วเกิดการสำลัก และกรณีเด็กอายุ 15 ปีมาพบแพทย์ด้วยอาการเจ็บชายโครงทางด้านขวา ซึ่งแพทย์วินิจฉัยเริ่มแรกว่าเป็นกล้ามเนื้ออักเสบหรือปวดหลัง แต่คนไข้ไปหาหมอตามคลินิกแล้ว ฉีดยาแก้ปวดแล้ว แต่อาการไม่ดีขึ้น มีอาการไอและมีไข้สูงจึงมาพบแพทย์ที่โรงพยาบาลขอนแก่น

จากการตรวจสอบโดยการเอกซเรย์ แพทย์พบว่าเป็นโพรงฝีในปอด จึงทำเอกซเรย์คอมพิวเตอร์เพิ่มเติมพบว่าเริ่มมีฝีที่ในตับ จากนั้นทำการตรวจเสมหะเบื้องต้นและทำการส่องกล้องตรวจ ก็พบตัวพยาธิซึ่งพยาธิชนิดนี้มีวงจรชีวิตปกติอยู่ในตัวปูน้ำจืด หากมีการนำปูน้ำจืดมาทำอาหารโดยไม่ปรุงสุก ก็จะทำให้พยาธิที่อยู่ในปูน้ำจืดนี้ สามารถเข้าสู่ร่างกายได้โดยระบบลำไส้ทางการกิน 

แต่เนื่องจากร่างกายมนุษย์ไม่ใช่วงจรชีวิตปกติของพยาธิ ตัวพยาธิเองจึงพยายามหาทางออกจากร่างกาย โดยพยาธิพยายามไชขึ้นมาออกจากลำไส้ทะลุเข้ามาที่ตับ และทะลุกะบังลมเข้ามาที่ปอด จึงทำให้เกิดมีโพรงฝีที่ปอดและมีน้ำในช่องปอด เนื่องจากกะบังลมทะลุเกิดจนเกิดภาวะไอเป็นเลือดได้

สำหรับพยาธิที่จะสามารถเข้าสู่ร่างกายได้นั้น จะขึ้นอยู่กับจังหวะและปัจจัยหลายอย่าง เช่น มีประวัติเรื่องของการกินอาหารที่มีไข่พยาธิในตัวพยาธิเข้าไป หรืออยู่ในภาวะที่ภูมิคุ้มกันร่างกายต่ำ จนไม่สามารถขับถ่ายพยาธิออกไปได้จากร่างกายในระบบปกติ ทั้งนี้ยังขึ้นอยู่กับปริมาณและจำนวนครั้งของการกินอีกด้วย โดยกลุ่มคนที่มีโอกาสเสี่ยงในการรับเชื้อพยาธิคือกลุ่มคนที่ทานปูดิบหรือปูดองที่มากับส้มตำ 

จากกรณีของส้มตำปูปลาร้าในพื้นที่จังหวัดขอนแก่นนั้น สสจ.ขอนแก่น โดยกระทรวงสาธารณสุขได้มีการตรวจเข้มในการใช้ปลาร้าสุกจึงพบได้น้อย แต่ในรายที่พบล่าสุดเป็นเด็กอายุ 15 ปี เป็นคนไข้จากประเทศลาวการดูแลด้านสาธารณสุขอาจจะยังไม่ดีเท่าที่ควร ประชาชนนำปูมาประกอบอาหารเองตามพื้นถิ่นแล้วไม่ทำให้สุกก่อนรับประทาน ก็มีโอกาสที่จะทำให้รับเชื้อพยาธินี้เข้าไปได้เช่นกัน 

อย่างไรก็ตาม ฝากเตือนผู้ที่ชอบบริโภคของดิบทั้งหมด ไม่ได้เน้นเฉพาะที่ปูนา แต่เน้นที่เนื้อสัตว์ทั้งหมดควรปรุงสุกเพราะอาหารดิบทั้งหลายจะมีตัวเชื้อก่อโรค ไม่ว่าจะเป็นแบคทีเรียหรือพยาธิ ซึ่งพยาธิเองก็มีหลากหลายชนิด การแสดงของโรคก็ไม่เหมือนกัน เพราะฉะนั้นการป้องกันที่ดีที่สุดคือการปรุงให้สุกก่อนที่จะนำมารับประทานจะเป็นการดีที่สุด.