ออกจะเหงาหงอยไปสักเล็กน้อย สำหรับการเปิดตัวเทศกาลภาพยนตร์นานาชาติเมืองเวนิส ประจำปี 2023 ระหว่างวันที่ 30 สิงหาคม – 8 กันยายน ซึ่งปีนี้ก็จัดขึ้นเป็นครั้งที่ 80 แล้ว

ที่ต้องเรียกว่าเหงาหงอยเมื่อเทียบกับปีอื่น ๆ ก็เพราะ เดิมทีเทศกาลในปีนี้จะเปิดตัวกันอย่างคึกคักด้วยหนังใหม่เกี่ยวกับชีวิตส่วนตัวของอดีตมือโปรด้านการเล่นเทนนิสหนุ่มสาวสามรายเรื่อง Challengers ของผู้กำกับอิตาเลียน Luca Guadagnino ซึ่งมีดาราดังอย่าง Zendaya, Josh O’Connor และ Mike Faist มาร่วมแสดง

 

แต่ดันเจอพิษการประท้วงหยุดงานของสหพันธ์นักแสดงและทีมงานภาพยนตร์ โทรทัศน์ และวิทยุ SAG-AFTRA (Screen Actors Guild and American Federation of Television and Radio Artists) ส่อเค้าว่านักแสดงนำและทีมงานจะมาร่วมพิธีเปิดงานเทศกาลที่เวนิสไม่ได้

ทางเทศกาลจึงตัดสินใจถอนเรื่อง Challengers ออกจากโปรแกรม และให้หนังประกวดจากอิตาลีเรื่อง Comandante กลายเป็นหนังเบิกโรงเบิกเทศกาลแทน ทำให้ไม่มีดาราอเมริกันหรืออังกฤษที่ร่วมแสดงมาปรากฏตัวด้วย!

 

อย่างไรก็ดีการประกวดชิงรางวัลสิงโตทองคำประจำปี 2023 ก็นับว่ายังคงคึกคักเข้มข้น เนื่องจากมีหนังในสายประกวดหลักจากนานาชาติร่วมฉายมากถึง 23 เรื่อง โดยประธานคณะกรรมการตัดสินรางวัลในปีนี้ ก็ได้แก่ ผู้กำกับชาวอเมริกัน Damien Chazelle เจ้าของผลงานดังอย่าง Whiplash (2014) La La Land (2016) และ First Man (2018) ร่วมด้วยกรรมการท่านอื่น ๆ คือ ผู้กำกับ Jane Campion, Mia Hansen-Love, Gabriele Mainetti, Martin McDonagh, Santiago Mitre, Laura Poitras และนักแสดงSaleh Bakri กับ ซูฉี

ช่วงสามวันแรกของเทศกาล โปรแกรมหนังจึงต้องระดมฉายหนังสายประกวดเป็นจำนวน 7 เรื่อง เรียงตามลำดับดังนี้

เรื่องแรกซึ่งก็คือหนังเปิดเทศกาล Comandante ของผู้กำกับ Edoardo De Angelis เล่าเรื่องราวอิงประวัติศาสตร์ของ Salvatore Todaro ผู้บัญชาการเรือดำน้ำของกองทัพอิตาลีในช่วงสงครามโลกครั้งที่สองเมื่อปี 1940 ซึ่งได้เผชิญหน้ากับเรือสินค้า Kabalo จากเบลเยียมที่ยิงขีปนาวุธใส่ฝ่ายอิตาลี Todaro จึงจัดการโจมตีกลับจน Kabalo จมลง และได้แสดงความเป็นวีรบุรุษเปี่ยมมนุษยธรรมด้วยการเสี่ยงอันตรายจากข้าศึกช่วยเหลือลูกเรือที่ยังรอดชีวิตจาก Kabalo กลับคืนสู่ฝั่งอย่างปลอดภัย

หนังเหมือนจะจงใจหามุมมองอันเกริกเกียรติของกองทัพอิตาเลียนในช่วงสงครามโลกครั้งสอง ก่อนที่ประเทศจะพ่ายแพ้สงคราม ซึ่งก็ถ่ายทอดผ่านการกำกับภาพอันงดงามย้ำความแตกต่างระหว่างภาพผืนทะเลอันเวิ้งว้างกว้างขวางกับสภาพอันแออัดของลูกเรือในเรือดำน้ำ ที่ชวนให้นึกกลับไปถึงบรรยากาศในหนังเยอรมันเรื่องดังอย่าง Das Boot (1981) ของ Wolfgang Petersen โน่นเลย

เรื่องต่อมา El Conde ของผู้กำกับ Pablo Larrain ก็เป็นหนังประวัติศาสตร์แฟนตาซีจินตนาการเล่าภาพชีวิตสีขาวดำของ Augusto Pinochet อดีตประธานาธิบดีรัฐบาลทหารเผด็จการของประเทศชิลี ในช่วงบั้นปลายชีวิตเมื่อเขามีสภาพกลายเป็นผีดิบแวมไพร์อายุ 250 ปี ที่ไล่ต้นตอมาตั้งแต่ช่วงที่เขาเคยอยู่ภายใต้รัชกาลของพระเจ้าหลุยส์ที่ 14 เรื่อยมาจนถึงช่วงการปฏิวัติฝรั่งเศส ก่อนจะย้ายมาปกครองประเทศชิลีในเวลาต่อมา

หนังสร้างความบ้าคลั่งโกลาหลด้วยการให้ Margaret Thatcher อดีตนายกรัฐมนตรีหญิงของสหราชอาณาจักร เป็นผู้บรรยายเล่าเรื่องราวของ Pinochet สลับกับการให้ผีดิบแวมไพร์ตนนี้โบยบินโฉบท้องทุ่งในชิลีดั่งปักษา ผสมปนเปเรื่องราวในประวัติศาสตร์กับจินตนาการจนไม่รู้แล้วว่า ส่วนไหนเป็นเรื่องจริงส่วนไหนเป็นสัญลักษณ์ หนักทั้งองค์ประกอบศิลป์ของงานภาพและเนื้อหาในรูปแบบลีลาที่ไม่เหมือนใครเลย

ส่วนเรื่อง Ferrari ของ Michael Mann ก็อาจสร้างความหวังให้ผู้ชมทั้งชื่อหนังที่อ้างอิงถึงยี่ห้อรถแข่งความเร็ว Ferrari และลีลาการกำกับหนังในอดีตของ Michael Mann ที่เล่าเรื่องได้มันแบบไม่เป็นรองใคร

แต่คนดูที่คิดว่าจะได้เห็นฉากการขับรถแข่งแบบมัน ๆ กันสัก 20-30 นาทีก็อาจจะมีโอกาสผิดหวัง เพราะ Ferrari ของ Michael Mann ฉบับนี้ เน้นเล่าเรื่องราวส่วนตัว โดยเฉพาะภายในครอบครัวของ Enzo Ferrari และ Laura Dominica Garello ผู้เป็นภริยา หลังจากที่พวกเขาสูญเสีย Dino บุตรชายหัวแก้วหัวแหวนไป

ความสูญเสียนี้สร้างความสั่นสะเทือนอันใหญ่หลวงต่อ Enzo Ferrari สร้างบาดแผลความสัมพันธ์ระหว่างเขากับภรรยา Laura จนต้องหากิ๊กสาวมาเยียวยาหัวใจ ในขณะที่ธุรกิจการผลิตรถ Ferrari ของเขาเองก็ทำท่าว่าจะไปไม่ไหว ต้องปรับกลยุทธ์กันขนานใหญ่เพื่อผลิตรถยนต์สำหรับใช้สอยในชีวิตประจำวันมากขึ้น

หนังได้ Adam Driver มารับบทเป็น Enzo Ferrari และ Penelope Cruz รับบทเป็น Laura Dominica Garello ซึ่งทั้งคู่ก็สามารถรับมือกับบทหนัก ๆ ในเรื่องนี้ได้อย่างดี เสียดายก็แต่สีสันของตัวละครอาจจะไม่ได้โดดเด่นเท่าเรื่องอื่น ๆ ทำให้ลุ้นรางวัลทางการแสดงได้ยากสักหน่อย

มาถึงเรื่องที่ได้รับการกล่าวขวัญถึงจากสื่ออย่างอึงคะนึงตั้งแต่วันแรก ๆ ของเทศกาล นั่นก็คือการหวนกลับมาสู่เวทีการประกวดของผู้กำกับหนัง action ฝรั่งเศส Luc Besson กับผลงานใหม่เรื่อง Dogman

โดยในเรื่องนี้ได้นักแสดงหนุ่ม Caleb Landry Jones รับบทนำเป็น Douglas ชายหนุ่มขาพิการไม่สามารถเดินไปไหนมาไหนได้ และต้องใช้รถนั่ง wheelchair อยู่ตลอดเวลา

เขามีอาชีพในการเพาะพันธุ์สุนัขขาย ทำให้ Douglas มีพรรคพวกเป็นสัตว์หน้าขนที่พร้อมจะผจญภัยไปกับเขาในทุกสถานการณ์ แต่หลังจาก Douglas ผิดหวังในความรักกับนักแสดงละครเวทีสาวที่เขาหลงใหลตั้งแต่สมัยเรียนหนังสือ เขาก็ถูกทางการไล่ที่ฟาร์มสุนัขอย่างไม่ปรานี Douglas มีรายจ่ายที่ทำให้เขาต้องรีบหางานใหม่ และสุดท้ายก็ได้จับพลัดจับผลูมาเป็นนางร้องเล่นเต้นระบำ Drag Queen ในคลับแห่งหนึ่ง แต่งหญิงลิปซิงค์ร้องเพลงด้วยความสามารถที่เขาเองก็ไม่เคยคิดมาก่อนเลยว่าตัวเองจะมี

หนังสร้างออกมาเหมือนจะเอาใจสมาคม ‘คนรักหมา’ อย่างที่สุด ‘น้องหมา’ ทุก ๆ ตัวคือน่ารักมาก และล้วนแสดงกันได้สมบทบาทไม่มีขาดไม่มีเกิน นับเป็นหนังบันเทิงที่สนุกและดูเพลิน แถมประเด็นร่วมสมัยอย่าง LGBTQ+ ที่มักจะไม่ได้เห็นในหนัง action อาชญากรรมอะไรทำนองนี้มากนัก

ตัวแทนในสายประกวดหนึ่งเดียวจากประเทศเดนมาร์ก ได้แก่ The Promised Land ของผู้กำกับ Nikolaj Arcel ที่ได้พระเอกหนุ่มใหญ่ Mads Mikkelsen มารับบทบาทเป็นอดีตกัปตันนำทัพ Ludvig Kahlen ที่พยายามพลิกผืนป่าสร้างที่ทำกินและกลุ่มชุนชนผู้จงรักภักดีต่อกษัตริย์เดนมาร์กเมื่อปี 1755 ในยุคศักดินาสวามิภักดิ์ ที่ตัวชี้วัดความมั่งคั่งหลัก ๆ ก็คือเขตแคว้นดินแดนทำกินอันนี้หละ

แต่พระเอกของเราก็พบเจออุปสรรคเข้าจนได้ เมื่อ ‘นายใหญ่’ ประจำท้องที่ Frederik de Schinkel มาตีเนียนว่า ธรณีผืนนี้เขาได้ตีกรรมสิทธิ์เอาไว้ก่อนแล้ว สร้างความเดือดร้อนให้ Ludvig Kahlen ต้องร้องหาความเป็นธรรมด้วยการหวังพึ่งพิงพระราชอำนาจ

หนังเล่าเรื่องราวที่ออกจะเก่าโบราณ แต่นักแสดงนำอย่าง Mads Mikkelsen ก็ช่างงานดีสร้างสีสันให้ตัวละครจนคนดูต้องใจอ่อนเอาใจช่วย เสียแต่มันอาจจะเป็นบทแนวเดิม ๆ ที่ Mads Mikkelsen เคยเล่นมาแล้วมากมาย เหมือนนายทุนเจาะจงจ้างให้เขามาเล่น เพราะอยากเห็นการแสดงแนวถนัดแบบเก่า ๆ ของเขานี่แหละเป็นสำคัญ

แต่เรื่องที่ถือเป็น ‘ขวัญใจนักวิจารณ์’ ได้รับเสียงปรบมือยินดีอย่างเกรียวกราวในการฉายรอบสื่อ แถมคะแนนดาวรวมสูงลิ่ว ก็ได้แก่ผลงานใหม่ของผู้กำกับกรีกที่หันไปทำหนังพูดอังกฤษ Yorgos Lanthimos เรื่อง Poor Things

ผลงานเรื่องนี้ดัดแปลงเนื้อหามาจากนวนิยายแฟนตาซีชื่อเดียวกัน (1992) ของ Alasdair Gray จากสก็อตแลนด์ เล่าเรื่องราวที่คล้ายจะเป็น Frankenstein ร่วมสมัย เมื่อนักวิทยาศาสตร์สติเฟื่อง Godwin Baxter (Willem Dafoe) ได้ชุบชีวิตนางสาว Bella Baxter (Emma Stone) ที่สิ้นลมไปแล้ว ให้กลับมาเดินเหินเหมือนไม่เคยได้รับเชิญให้ไปนรกอเวจีใด ๆ แล้วเลี้ยงดูนางไม่ต่างจากบุตรสาว

แต่อนิจจาท่านบิดา Godwin มิได้ชุบชีวิต ‘ความเป็นกุลสตรีศรีสังคม’ ของ Bella ขึ้นมาด้วย นางจึงเป็นภูติคืนชีพที่ใช้ชีวิตตามสัญชาตญาณไปกับแรงผลักดันทางเพศ จนหนังอุดมไปด้วยเซ็กส์และความรุนแรง แต่งแต้มโลกเหนือจริงในหนังด้วยภาพขาวดำสลับกับท่อนสีที่ดีไซน์ออกมาเหมือนจะคารวะผลงานสุดเซอร์เรื่องดังอย่าง Delicatessen (1991) และ The City of Lost Children (1995) ของ Marc Caro และ Jean-Pierre Jeunet กันเลย อีกหนึ่งเรื่องที่มีสิทธิ์ลุ้นรางวัลกับความแปลกต่างไม่เหมือนใครโดยเฉพาะในด้าน ‘ลูกบ้า’

มาที่หนังอิตาลีเรื่องที่สองของการประกวด ซึ่งก็คือเรื่อง Finally Dawn ของผู้กำกับ Saverio Costanzo เป็นหนังเล่าเรื่องราวเบื้องหลังการสร้างหนังที่แปลกอยู่สักหน่อย ค่อย ๆ เผยตัวละครหลักสำคัญว่าคือนางสาว Mimosa วัยรุ่นชาวบ้านหน้าตาท่าทางออกจะธรรมดา ๆ ที่วาสนานำพาให้เธอเป็นตัวประกอบสำคัญที่ได้เข้าฉากร่วมกับนางเอกสาวเบอร์ต้น ๆ จากสหรัฐอเมริกา ณ กองถ่ายหนังย้อนยุคอียิปต์โบราณเรื่องหนึ่งที่ ชิเนชิตตา ประเทศอิตาลี ช่วงปี 1950s

เนื้อเรื่องของหนังออกจะพาฝัน นำเสนออีกภาพด้านความจริงของวงการมายาฮอลลีวู้ดที่เหล่าดาราสวย ๆ หล่อ ๆ ชีวิตจริงก็อาจไม่ได้พริ้งพรายไฮโซอยู่ตลอด ซึ่งเป็นสิ่งที่ Mimosa จะได้เรียนรู้หลังจากได้ร่วมวงปาร์ตี้กับเหล่านักแสดงและทีมงานตลอดทั้งคืน หนังดูไม่ใคร่มีอะไรใหม่มากนัก จนแม้แต่สื่อจากอิตาลีเองก็ดูจะไม่ได้นิยมชมชอบเรื่องนี้กันสักเท่าไรเลย